Zgodnie ze słownikiem języka polskiego sygnatura to znak lub napis rozpoznawczy mający znaczenie podpisu. Odnosząc to pojęcie do dzieł sztuki, za sygnaturę uznaje się co do zasady własnoręczny podpis artysty na jego dziele. Najbardziej rozpowszechnioną formą sygnowania dzieł jest opatrywanie ich własnoręcznym podpisem autora, zawierającym imię i nazwisko, często połączone ze wskazaniem daty i miejsca wykonania, lecz w istocie jako sygnaturę należy traktować każdy wybrany przez artystę znak czy symbol, wskazujący na autorstwo. Dzieło można zatem oznaczyć jakimkolwiek znakiem graficznym, figurą geometryczną, wizerunkiem zwierzęcia czy monogramem.
Praktyczne aspekty sygnowania dzieła sztuki
W niniejszym artykule pominę historyczny aspekt sygnowania dzieł sztuki, gdyż jakkolwiek ciekawy, nie ma praktycznego znaczenia dla współczesnych artystów czy nabywców ich dzieł. Skupię się za to na dwóch praktycznych zagadnieniach, dotyczących znaczenia tejże sygnatury przy ustalaniu autorstwa dzieła sztuki oraz przy badaniu jego autentyczności i pochodzenia.
Odnośnie problematyki ustalania autorstwa danego dzieła to na wstępie należy podkreślić, że podpis danej osoby na dziele sztuki nie przesądza, iż osoba ta jest autorem np. obrazu, na którym widnieje jej sygnatura. Obraz taki mogła wszak stworzyć inna osoba, a podpisujący się przypisał sobie po prostu autorstwo tego dzieła. Historia zna takie przypadki, a i zapewne współcześnie takie praktyki także niestety występują.
Po co zatem, w tej sytuacji, sygnować stworzone dzieło sztuki. Otóż fakt, iż na danym obrazie widnieje sygnatura danego artysty, przy braku innych sygnatur, pozwala nam domniemywać, iż ta właśnie osoba, która złożyła swój podpis jest autorem dzieła. Domniemanie to jest na tyle istotne, że ten kto z jakichkolwiek względów kwestionowałaby autorstwo danego artysty, musiałaby ten fakt wykazać. Nie jest to zadanie ani łatwe, ani tanie, gdyż kwestionujący autorstwo, będzie musiał zapewne posłużyć się stosownymi ekspertyzami czy opiniami kompetentnych i posiadających odpowiednią wiedzę osób. Podpisując, zatem swoje dzieło artysta chroni się, w pewnym zakresie, przed pochopnymi oskarżeniami o przypisanie sobie autorstwa danego dzieła.
Z drugiej strony, jeśli artysta nie opatrzy swojego dzieła sygnaturą, to w przypadku kwestionowania jego autorstwa, to ten artysta będzie zobowiązany wykazać, że jest jego autorem. I tu także wykazanie tego faktu, może się wiązać ze znacznymi kosztami i nakładem pracy. Warto zatem sygnować swoje dzieła, by uniknąć niepotrzebnych stresów czy kosztów.
Wartość sygnatury w handlu dziełami sztuki
Podpis taki ma też duże znaczenie dla nabywców dzieł sztuki, gdyż osoby te oczekują, iż autor dzieła, będzie na nim w jakikolwiek sposób uwidoczniony. Niemniej w przypadku dzieł znajdujących się w legalnym i profesjonalnym obrocie, znaczenie sygnatury znacznie spadło, z uwagi na załączane standardowo do każdego sprzedanego dzieła, rożnego rodzaju certyfikaty, potwierdzające jego autentyczność i autorstwo.
Z tych samych względów, coraz częściej we współczesnym malarstwie, sygnatura przybiera postać różnych znaków graficznych, inicjałów, monogramów. Jednakże, jeśli dane dzieło nie jest certyfikowane, a autor jak i jego dzieła, nie są jeszcze powszechnie rozpoznawalni w świecie sztuki, sugerowałbym sygnowanie dzieł w sposób umożliwiający jednoznacznie ustalić osobę artysty.
Czytelne i przejrzyste oznaczenie dzieła, także z podaniem daty jego powstania, może mieć także istotne znaczenie w przyszłości, przy ustalaniu jego rzeczywistego pochodzenia czy autentyczności. Fałszowanie dzieł sztuki ma bowiem równie długą historię jak kolekcjonerstwo. Nie każde jednak odwzorowanie dzieła sztuki, można uznać za fałszerstwo. Aby jednak dokładniej zrozumieć zagadnienie fałszerstwa, należy na wstępie wyjaśnić podstawowe różnice między pojęciami „kopia”, „falsyfikat”, „reprodukcja”. C.d.n.
Komentarze