Wnikliwy odbiorca dzieł Mosta czerpie nie tylko przyjemność z patrzenia na jego płótna, ale również może je traktować jako źródło wiedzy o świecie i ludziach minionej epoki. Dzięki Opo-wieściom dr Ewy Gwiazdowskiej uczymy się lepiej rozumieć artystę, jego malarskie zainteresowania, które znajdują swoją materializację w obrazach. W tym odcinku autorka kieruje naszą uwagę na Bawarskich chłopów podczas pielgrzymki do Maria-Culm Ludwiga Mosta z 1843 (olej na płótnie będący w zasobach Muzeum Narodowe w Szczecinie od 2017 roku). Z jakiego powodu? Okazuje się, że historia powstania obrazu i to, co przedstawia jest niezwykle ciekawa! Serdecznie zapraszam do lektury.
dr Ewa Gwiazdowska, Most „zakręcony” turysta
Wyprawa VIII
Alpejska pasterka
W 1843 roku Most namalował dwa obrazy na podstawie szkiców przywiezionych z Bawarii. Jeden z obrazów przedstawiał motyw sielankowy czyli wiejski. Artysta na obrazie Pasterki alpejskie upamiętnił strój noszony w górach przez młode kobiety. Przedstawienie alpejskich pasterzy i pasterek było popularnym motywem malarskim. Obraz zakupił pomorski związek artystyczny (Kunstverein für Pommern). Jak ten obraz wyglądał i co się z nim stało nie wiadomo. Mogło to być studium postaci lub postać na tle alpejskiego pejzażu. Może wisi na ścianie w prywatnym domu? Wszak dzieła zakupione przez Kunstverein für Pommern były rozlosowywane pomiędzy jego członków.
Spóźniony odzew
Za to po latach odnalazł się inny obraz zakupiony namalowany w tym samym roku i także zakupiony przez pomorski związek artystyczny. Odnalazł się dzięki wystawie dzieł Mosta zorganizowanej w Muzeum Narodowym w Szczecinie w 2007 roku. Po paru latach od zakończenia wystawy obraz zdecydowała się sprzedać muzeum pani mieszkająca w Trzebiatowie. Odziedziczyła go po ojcu, który znalazł się w tym mieście jako polski osadnik.
Grafolog mile widziany
Niestety sygnatura Mosta i data namalowania obrazu były prawie zupełnie zniszczone. Decyzja o zakupie podjęta została na podstawie analizy, można powiedzieć grafologicznej, którą przeprowadziłam porównując resztki sygnatury ze znanymi sygnaturami artysty. Na autorstwo Mosta wskazywały również inne cechy obrazu: tematyka, cechy kompozycji, sposób malowania.
Górska pielgrzymka
Ważnym etapem było ustalenie, co przedstawia obraz. Przede wszystkim, jakie okolice Most malował. Bo tym razem artysta ukazał rodzajową scenę na rozległym tle pejzażowym. Poszukiwania doprowadziły do postawienia hipotezy czyli przypuszczenia, że jest to pielgrzymka grupy wiernych do barokowego kościoła Maria-Culm na terenie Czech. Co ciekawe, dwuwieżowy kościół lepiej widoczny był na wcześniejszej wersji kompozycji, czyli studium, a nie na ostatecznej wersji obrazu, co okazało się dopiero po latach.
Pomocny wnuk
Poszukiwania porównawcze prowadziłam dalej w katalogu dzieł Mosta Die Bilder des Malers Ludwig Most opracowanym przez wnuka, Petera Paula Mosta, w 1937 roku. Potwierdzenie mojego przypuszczenia znalazłam pod datą 1843. Był tam wymieniony obraz Bawarscy chłopi podczas pielgrzymki do Maria-Culm. Jednak cień niepewności pozostał.
Niespodziewane rozwiązanie
Wytrwałość w staraniach o nabycie obrazu została niespodziewanie nagrodzona w 2017 roku. Wtedy, kiedy Muzeum Narodowe w Szczecinie zakupiło tekę studiów Mosta. W niej znajdowało się olejne studium do obrazu, o którym w katalogu opracowanym przez wnuka nie było żadnej wzmianki. Owo studium nie tylko potwierdzało autorstwo Mosta, ale i pokazywało, jak artysta pracował nad kompozycją.
Intryga
Obraz przedstawia pielgrzymkę, ale jest ona zaledwie tłem przyciągającego uwagę wydarzenia rozgrywającego się na pierwszym planie. Most po raz kolejny okazał się dobrym „opowiadaczem” historii zawierających podtekst. Oto przy świętej figurze spotyka się grupa postaci. Młoda kobieta z tobołkiem zwierza się parze starszych osób. Co jest przedmiotem rozmowy, nie wiadomo. Jednak zawiniątko zawierające rzeczy tej osoby podpowiada, że została pozbawiona domu. Pewnie kobieta wędruje do Matki Boskiej prosić o pomoc w poprawie losu. Artysta wyraźnie współczuje swojej bohaterce. Może też piętnuje złe traktowanie bliźniego, którego ofiarą została ta kobieta?
Zacięcie kulturoznawcze
Most jak zazwyczaj wiele uwagi poświęcił strojom. Na pierwszym planie obrazu przedstawił bawarskich chłopów w strojach podróżnych, stosownych do sytuacji. W trakcie wędrówki ludzie ci nosili odzież ciepłą i wygodną. Ich ubiory były przy tym zgodne z regionalną tradycją. Obie kobiety mają podwójne długie spódnice z deseniem w pionowe wąskie paski. Zewnętrzne spódnice uszyte z grubego materiału z podszewką są podwinięte, aby nie utrudniać ruchów. Kaftaniki kobiet są dość obcisłe, z wąskimi rękawami. Na głowach obie mają długie chusty; starsza nosi zieloną chustę w paski, młodsza – czerwoną z kwiatowym deseniem. Starsza ma przypiętą do pasa skórzaną torbę. Młodsza przewiesiła przez plecy tobołek z chusty. Mężczyzna ubrał wiśniową kamizelkę i czarny surdut zapinane na szereg płaskich guzów. Nogawki szaro beżowych spodni wsunął w buty z cholewami. Na plecy zarzucił brązowy płaszcz, a głowę okrył kapeluszem z szerokim rondem podniesionym po bokach. Kapelusz ozdobił wokół główki kwiatowym wieńcem.
Wiejska okolica
Most upamiętnił również charakterystyczne elementy krajobrazu. Pokazał ozdobny szczyt ryglowego domu. Udokumentował w ten sposób, jak budowano domy w okolicy Maria-Culm. Dokładnie przedstawił rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem ustawioną na piramidzie belek umocowanej na wielobocznej, murowanej studni. Nie zapomniał o lampce palącej się przed figurą.
W następnym odcinku ciąg dalszy opisu artystycznych rezultatów pobytu Mosta w Alpach
Komentarze