Czytając dzisiejszy odcinek Opo-wieści dr Ewy Gwiazdowskiej przyszedł mi do głowy pomysł. Kiedy już minie czas dobrze nam znanego, ale zdecydowanie nielubianego wirusa to swój urlop zaplanuję szlakiem wędrówek Ludwiga Mosta, które tak ciekawie opisuje wielka jego znawczyni. Przyznacie sami, że Saska Szwajcaria ze swymi urokliwymi zakątkami i zamkami jawi się jako atrakcyjna propozycja turystyczna. Przyjemnie będzie wspiąć się na górę i stojąc na jej szczycie wiedzieć, że w tym samym miejscu był także malarz Caspar David Friedrich, a wcześniej poeta Johann Wolfgang von Goethe, poeta, filozof i dramaturg – Friedrich Schiller czy wreszcie Heinrich von Kleist – pisarz, dramaturg, publicysta i również poeta. Może poczuję twórczą wenę? Kto wie … . Przed nami kolejna wędrówka palcem po mapie do Tharand.
dr Ewa Gwiazdowska Most „zakręcony turysta”
Saska Szwajcaria: Tharandt
WYPRAWA XXIX
Romantyczna chwila
Miejscowość i zamek Tharand położone są bardzo malowniczo w zakolu rzeki Wilder Weisseritz. Obronny zamek wzniesiono nad miastem na stromym wzgórzu Johannisberg w średniowieczu. Od końca XVIII wieku miejsce to przyciągało turystów i artystów oraz kuracjuszy. Także Ludwig Most był zauroczony widokiem ruin, które przez ostatnie wieki nie uległy specjalnym zmianom. 25 czerwca 1831 roku Most zrobił dwa widoki ruin zamku, o czym informuje opis jego szkicownika nr 5 przechowywany w aktach Archiwum Państwowego w Szczecinie.
Friedrich – dokumentalista
Tharandt wymieniany był w dokumentach od 1216 roku. Zamek wybudował Dietrich Nieznośny (Dietrich der Bedrängte). Na przełomie XV i XVI wieku zamek został przebudowany przez Arnolda z Westfalii i był wdowią siedzibą Sydonii Czeskiej (1449-1510). Po spaleniu zamku przez piorun jeszcze w XVI wieku elektor saski August przekazał ruiny miastu i tak pozostało do dziś. Zapewne dlatego od czasu, kiedy Caspar David Friedrich (1774-1840) odwiedził miejscowość na początku XIX wieku, topografia miejsca nie uległa zbytnim zmianom. Wysoka ruina zabytkowej budowli do dziś góruje nad mieszczańskimi domami „podpierającymi” stok góry, na której stoi.
Architektoniczna równowaga
Barokowy kościół postawiony na wzgórzu poniżej zamku w latach 1626-1630 stał się dla niego architektoniczną równowagą. Artyści przedstawiali wzgórze Johannisberg z obiema budowlami jako charakterystyczny motyw Tharandt. Porównanie widoku kościoła na zdjęciu z jego rysunkiem wykonanym przez C.D. Friedricha przekonuje, że świątynia oparła się mijającemu czasowi.
Wzorzec malowniczej pamiątki turystycznej
Ujęcie Tharandt zastosowane przez C.D. Friedricha jak widać najlepiej służyło zaakcentowaniu tożsamości i specyfiki tego miejsca. Jedynie później chętnie dodawano na pierwszym planie staw, aby wzbogacić zakres malowniczych środków podnoszących turystyczną atrakcyjność miejsca. Bowiem Tharandt rozwinęło się jako kurort po tym, jak miejski chirurg Johann Gottfried Butter w 1792 roku odkrył tu źródło mineralne. Już od 1796 roku budowano w okolicy szlaki turystyczne z punktami widokowymi, budkami chroniącymi przed niepogodą i kamieniami pamiątkowymi.
W drogę do Tharandt
Ludwig Most był dobrym piechurem, podobnie jak Caspar David Friedrich. Mógł dotrzeć do Tharand pieszo pokonując kilkanaście kilometrów. Inni znani goście, tacy jak Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), którego upamiętnia tablica na budynku Kąpieliska Miejskiego, Friedrich Schiller (1759-1805), upamiętniony tablicą na ścianie gospody Schillereck przy rynku, czy Heinrich von Kleist (1777-1811) mogli odwiedzić Tharand jadąc konnym dyliżansem linii prowadzonej przez pocztę, której stacja końcowa czynna była do 1832 roku w Herzogswalde. Dopiero od przełomu 1832 i 1833 roku linia pocztowa dochodziła bezpośrednio do Tharandt.
Ślady polskości
Od końca XVII wieku dwukrotnie na królów Polski wybierano elektorów saskich z dynastii Wettynów. W latach 1697-1706 i 1709-1733 panował August II Mocny. W latach 1733-1763 jego syn, August III. Dlatego w Saksonii można znaleźć wiele śladów polskości. W Tharandt stoi słup pocztowy zbudowany w 1730 roku. Świadczy on o sieci komunikacyjnej łączącej oba kraje, służącej rozwojowi gospodarczemu i kulturalnemu. Słup ma formę wysokiego obelisku umieszczonego na profilowanym cokole. Obelisk zdobią malowane herby Polski i Saksonii oraz monogram króla Augusta II. To nie jedyny ślad polskości w Tharandt.
Wybitny Polak w Tharandt
W 1865 roku osiadł w Tharandt Michał Hieronim Leszczyc-Sumiński (1820-1898). Był botanikiem, malarzem i kolekcjonerem. Po studiach w Berlinie zajął się badaniem paproci i im poświęcił dzieło swego życia. Po osiedleniu się w Tharandt rozbudował pałac odkupiony od arystokraty Ariela von der Recke-Volmerstein i dobudował galerię. Zgromadził w niej ponad 350 obrazów, nabywanych między innymi w Watykanie. Zbierał także rzemiosło artystyczne. Niestety po jego śmierci kolekcja została rozprzedana.
Polscy leśnicy
W 1811 roku w Tharnadt zaczął funkcjonować prywatny Zakład Nauk Leśnych Johanna Heinricha Cotta’y (1763-1844) uczonego leśnika. Zakład w 1816 roku przekształcono w Królewsko-Saską Akademię Leśną. Nowy gmach akademii wybudowano w latach 1847-1849. Tharandt przekształciło się w ceniony ośrodek naukowy, do którego przybywali także polscy studenci. W latach 1860-1918 szkoła wykształciła 385 Polaków. Pomiędzy nimi byli Józef Rivoli i August Krasicki
Rivoli zasłużony leśnik
Józef Rivoli(1838-1926) był synem ziemianina, leśniczego i poszedł w ślady ojca. Studiował w Tharandt w latach 1860-1862. Został badaczem i pedagogiem. Początkowo pracował w lasach kórnickich, a potem Jan Działyński uczynił go pełnomocnikiem majątku Kórnik. Od 1878 roku urządzał gospodarstwa leśne i zajmował się rolnictwem. Po powstaniu wolnej Polski skupił się na pracy akademickiej. Od 1919 roku kierował Katedrą Leśnictwa na Uniwersytecie Poznańskim. Specjalizował się w badaniu wpływu lasu na klimat.
Krasicki niezmordowany ziemianin patriota
August Krasicki (1873-1946) był wojskowym, politykiem, był czynny społecznie, zgodnie ze swym zawodem badał i uprawiał rośliny leśne, a także wspierał sport. Ten człowiek niezwykle aktywny na wielu polach po ukończeniu studiów we Fryburgu i Akademii w Tharandt wstąpił do wojska i szybko awansował jako oficer. Walczył w Legionach Polskich, potem w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie z Rosją w 1920 roku. Swoje perypetie wojenne opisał dokładnie w pamiętniku. W okresie pokoju w Lesku pełnił rozmaite funkcje samorządowe oraz administrował dobrami leskimi. Jego liczne zajęcia wymienia autor artykułu w Wikipedii, który polecam osobom zainteresowanym.
Komentarze